بازگشت
رونمایی فرهنگستان زبان و ادب فارسی از گنجینه تازه کتاب‌ها
1404/02/26-17:42
در آیینی علمی و فرهنگی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۸ کتاب چاپ نخست خود رونمایی کرد.
به گزارش ستاد خبری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست رونمایی از ۱۸ عنوان چاپ نخست فرهنگستان زبان و ادب فارسی از کتاب‌هایی همچون «دیوان رفیع‌الدین لبانی»، «سیر مرثیه‌سرایی در ایران از رودکی تا بهار»، «مبانی ادبیات پایداری»، «بوستان العارفین» و آثاری مرجع همچون «کارنامه ۳۰ ساله واژه‌گزینی فرهنگستان و ذیل دانشنامه زبان و ادب فارسی» با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و محمود عابدی، عضو پیوسته فرهنگستان، پرویزی عضو فرهنگستان، تهمینه عطایی از اعضای فرهنگستان، محمدرضا ترکی، عضو گروه انقلاب فرهنگستان، و نصرالله امامی، عضو پیوسته فرهنگستان، و جمعی از اعضای این فرهنگستان برگزار شد و نویسندگان و مؤلفین کتاب‌های خود را معرفی کردند.
حداد عادل در تبیین جایگاه مهم فرهنگستان زبان و ادب فارسی در منظومه فرهنگی کشور، اظهار کرد: فرهنگستان در راستای مأموریت خود برای پاسداشت زبان فارسی، با رویکردی علمی و منظم فعالیت می‌کند و هیچ کتابی بدون بررسی کارشناسانه و دقیق منتشر نمی‌شود.
وی افزود: شورای علمی آثار متشکل از استادان برجسته کشور، بر تمامی مراحل تولید و انتشار نظارت دارد و صدور مجوز چاپ برای هر اثر، منوط به تأیید این شورا است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به محورهای اصلی فعالیت‌های انتشاراتی این نهاد، گفت: زبان ملی نباید قربانی سلایق شخصی و نهادهای مختلف شود، واحد واژه‌گزینی فرهنگستان با هدف مقابله با آشفتگی زبانی و تهاجم واژگانی، مسئولیت این عرصه را با جدیت دنبال می‌کند.
وی با اشاره به پروژه‌هایی نظیر دانشنامه زبان و ادب فارسی و فرهنگ جامع زبان فارسی که دهه‌ها زمان برای تکمیل آن‌ها نیاز است، گفت: چنین پروژه‌هایی با روحیه جهادی و در راستای اعتلای زبان فارسی پیگیری می‌شود.
حداد عادل با تأکید بر صیانت از میراث مکتوب کهن، گفت: فرهنگستان موظف است متونی از قرون گذشته را که هنوز منتشر نشده‌اند، استخراج و منتشر کند.
وی با اشاره به معیارهای علمی در انتخاب آثار، افزود: صرف قدمت یک متن می‌تواند دلیل برای نشر باشد اگر محتوای فاخر هم نداشته باشد.
رئیس فرهنگستان با ذکر نمونه اسناد قدیمی خاطرنشان کرد: در اختیار داشتن این اسناد توسط نهادهای غیرتخصصی، آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد. فرهنگستان با رویکردی علمی و آرام، آن‌ها را منتشر می‌کند.
وی ادامه داد: آثار استادانی چون دکتر مجتبایی و دکتر امامی از نمونه‌های بارز اندیشه‌ورزی در حوزه زبان فارسی است که توسط فرهنگستان منتشر شده‌اند.
حداد عادل با اشاره به چاپ ده‌ها اثر در حوزه گویش‌های بومی گفت: این اقدام، در راستای تقویت انسجام ملی و پاسداشت تنوع زبانی کشور انجام می‌شود.
وی افزود: از تألیف منابع آموزشی در موضوعاتی مانند ادبیات پایداری، ادبیات تطبیقی و ادبیات انقلاب اسلامی به‌عنوان نمونه‌ای از اقدامات تحول‌گرایانه فرهنگستان نام برد.
حداد عادل در بخش پایانی سخنان خود با انتقاد از بی‌مهری‌ها نسبت به فرهنگستان در نمایشگاه کتاب تهران اظهار کرد: عجیب است نهادی که مرجع اصلی زبان فارسی در کشور است، با وجود خدمات گسترده، یکی از کوچک‌ترین غرفه‌ها را در این رویداد فرهنگی دارد. این نوع برخورد با نهادهای علمی و ملی، جای تأمل دارد.
وی ضمن تقدیر از فعالان حوزه نشر و پژوهش، بر ادامه مسیر هدفمند، علمی و متعهدانه فرهنگستان در دفاع از زبان فارسی تأکید کرد.
پرویزی در سخنرانی خود به مرور سی سال فعالیت گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی پرداخت. این گروه از اسفند ۱۳۷۳ فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون ۲۰ دفتر از «واژه‌های مصوب» را منتشر کرده است که شامل ۶۵٬۱۵۶ واژه است. همچنین بیش از ۳٬۰۰۰ واژه دیگر نیز تصویب شده که هنوز منتشر نشده‌اند.
او از تشکیل حدود ۱۲۰ گروه تخصصی خبر داد که برخی فعال و برخی پایان یافته یا متوقف شده‌اند. بیش از ۵۰۰ متخصص از رشته‌های مختلف در این طرح مشارکت داشته‌اند. با وجود کاهش بودجه و محدود شدن جلسات، سالانه حدود ۲٬۰۰۰ واژه تصویب می‌شود.
دفتر بیستم این مجموعه اخیراً منتشر شده و قرار است در دو جلد عرضه شود: جلد اول فارسی به انگلیسی (بدون تعریف) و جلد دوم انگلیسی به فارسی که تا چهار ماه آینده منتشر خواهد شد.
در این مراسم، محمود عابدی، عضو پیوسته فرهنگستان، از دو اثر جدید خود ازجمله دیوان رفیع‌الدین لبانی رونمایی کرد. وی در ابتدای سخنان خود، غزلی از حافظ قرائت کرد و در ستایش حافظ گفت: حداقل دو غزل از حافظ برگرفته از اشعار رفیع‌الدین لبانی است و این نشان می‌دهد که در قرن هشتم، اشعار لبانی مورد توجه و مطالعه بوده است.
او افزود که رفیع‌الدین لبانی، شاعر قرن ششم هجری بوده و آثار او در جستجوها به شعرهایی درباره دو جزیره در «فرنگستان» محدود شده است. وی همچنین تصریح کرد که شعر لبانی از فضای عرفانی عصر سعدی فاصله دارد.
عابدی در ادامه از کشفیات پژوهشی خود گفت که مشخص کرده رفیع‌الدین لبانی، فرزند شاعری دیگر به همین نام بوده است و برخی پژوهشگران، پدر و پسر را یک نفر پنداشته‌اند. او به بررسی اشعار کمال‌الدین اسحاق اصفهانی نیز اشاره کرد و گفت: هر بند از اشعار وی در ستایش گل و هنر شاعری است.
در بخش دیگری از نشست، دکتر نصرالله امامی، عضو پیوسته فرهنگستان، از کتاب خود با عنوان «سیر مرثیه‌سرایی در ایران از رودکی تا بهار» رونمایی کرد. او مرثیه را زیرگونه‌ای از ادبیات غنایی دانست که ۷۰درصد میراث شعر فارسی را در بر می‌گیرد. به گفته وی، مرثیه و حبسیه دارای بیشترین بار عاطفی در میان گونه‌های شعری هستند. او افزود: مرثیه صرفاً به بیان اندوه محدود نیست، بلکه پیوندی میان عاطفه فردی و جمعی دارد.
امامی به ویژگی‌های اجتماعی مرثیه نیز پرداخت و از مرثیه‌هایی برای حیوانات سخن گفت: نشان‌دهنده وجود نهادهایی مانند انجمن‌های حمایت از حیوانات در تمدن‌های پیشین است. او همچنین به موقوفاتی اشاره کرد که در گذشته برای حمایت از حیوانات در نظر گرفته می‌شد.
در ادامه نشست، از کتاب مبانی ادبیات پایداری رونمایی شد که توسط گروه انقلاب اسلامی فرهنگستان و زیرنظر محمدرضا ترکی تألیف شده است. این کتاب، در پاسخ به خلأ موجود در حوزه آموزش ادبیات پایداری نگاشته شده و شامل مجموعه‌ای از مقالات تخصصی است. دکتر ترکی بیان کرد: ادبیات پایداری یک گرایش شناخته‌شده است، اما تاکنون کتاب جامعی درباره آن تألیف نشده بود. به همین دلیل مجموعه‌ای از مقالات در این زمینه جمع‌آوری و در قالب یک درس‌نامه تدوین شد. فصل نخست این اثر به تبیین و توصیف ادبیات پایداری اختصاص دارد.
عطایی، عضو فرهنگستان، کتاب «بوستان العارفین» را معرفی کرد که شامل حدود ۳۰۰ حکایت صوفیانه است. وی گفت: این کتاب به‌دلیل پیوند با زندگی روزمره صوفیان عام و مردم، از منظر آداب و رسوم و زبان، اهمیت ویژه‌ای دارد.
عطایی توضیح داد: کتاب در ۲۵ باب تنظیم شده که ۱۰ باب نخست به مبانی نظری اختصاص دارد و در ادامه سخنان منسوب به پیامبر(ص) نیز نقل شده است.
وی به دشواری‌های تحقیق درباره نسخه‌های خطی اشاره کرد و گفت: در بررسی پنج نسخه خطی، با ابهاماتی در اسامی و عبارات مواجه شدیم که با بهره‌گیری از منابع جنبی قرون سوم و چهارم عربی، بسیاری از این ابهامات برطرف شد.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
