بازگشت
چالش‌های دیپلماسی ترجمه بررسی شد
1404/02/18-20:43
کتاب «دیپلماسی ترجمه از نظریه تا عمل»، نوشته امیر‌داوود حیدرپور، محمدرضا هاشمی و محمد‌حسن شیخ‌الاسلامی، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بررسی شد.
به گزارش ستاد خبری سی‌و‌ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نویسنده کتاب در این مراسم، تصویر و نوع نگاه مردمان سایر ملل را عامل تعیین کننده در موفقیت یا شکست کشورها عنوان کرد و گفت: وقتی از ترجمه صحبت می‌کنیم، ذهن همه به سمت کتاب معطوف می‌شود در حالی که «تکست» هر چیزی است که محتوایی را منتقل می کند، مانند تولیدات سینمایی یا انیمیشن. بنابراین، این محتوا تعیین می‌کند که برای هر منطقه، کدام شیوه انتقال مناسب است.
حیدرپور تصریح کرد: از سویی انسان‌ها دسترسی بدون واسطه با واقعیت ندارند و ما در دنیای رسانه، با تصویر واقعیت سر و کار داریم و اینجا، نقش ترجمه برجسته می شود.
به عنوان مثال اگر زمانی که کشورهای حاشیه خلیج فارس برای تغییر نام خلیج فارس شیطنت کردند، ما روایت جامعی در بحث ترجمه داشتیم، امروز آمریکا مجدد این موضوع را مطرح نمی‌کرد.
وی با بیان اینکه دیپلماسی عمومی به صورت مستقیم با قدرت نرم سروکار دارد، ادامه داد: زمانی گفتند که به جای قدرت سخت، دوره قدرت نرم فرارسیده است، در حالی که در کنار قدرت اقتصادی و تحریم، قدرت نرم به کار گرفته می‌شود تا افراد آنچه می خواهیم را اندیشه خود قرار دهند.
حیدر پور تاکید کرد: در بحث دیپلماسی گفته می شود افکار عمومی در کنار قدرت سخت کشورها تاثیر دارند، بنا بر این اگر بتوان افکار عمومی را با خود همراه کرد موفقیت چند برابر می شود. اما ما کوتاهی داریم و در مغز آمریکاییزه شده نمی توان به عنوان مثال مقوله حجاب را مطرح کرد.
حیدرپور ضمن اشاره به این موضوع که ترکیه با تنها یک کتاب «ملت عشق» بسیاری از جوانان ما را همراه کرده اما ما هنوز آنچنان که باید تاثیر نداشته ایم، گفت: در طراحی دیپلماسی ترجمه، ترجمه به عنوان واسطه دولت‌ها و ملت‌ها و استفاده از آن به عنوان ابزار تبلیغاتی و مدیریت سیمای فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است زیرا دیپلماسی ترجمه هنر مدیریت و مهندسی افکار عمومی سایر ملل و شکل‌دهی به آن از طریق تولید و توزیع هوشمندانه ترجمه در جوامع هدف است.
وی گفت: در دیپلماسی ترجمه اهدافی از جمله تسهیل روابط بین فرهنگی، ایجاد تصویر مثبت در افکار عمومی جهان و همسو کردن افکار عمومی جهانی با ارزش های بومی دنبال می‌شود و مولفه‌های سازنده آن سیاست‌گذاری یکپارچه، کارگزاران و بازیگران هوشمند، نظام منسجم و حرفه‌ای انتخاب آثار، نظام هوشمند مخاطب شناسی، نظام توزیع و نشر مشخص و نظام گزینش مترجم است.
وی با انتقاد از نوع نگاه به مقوله ترجمه تصریح کرد: نگاه خیریه‌ای به ترجمه و نبود سیاست‌های منسجم به آن آسیب زده است. در حالی که لازم است به زیست بوم فرهنگی جوامع هدف، پذیرش پلورالیسم و نیازهای روابط عمومی توجه شود.
حیدرپور تاکید دارد که اکثر آثار ترجمه، تمرکز بر بعد اسلامی شیعی بوده و بعد تمدنی را ندیده‌ایم. مثلا حکایات سعدی را باید با نیازهای روز مانند رئالیسم جادویی مطرح کنیم تا مورد توجه قرار گیرد. این در حالی است که عقل منسجمی در پشت مقوله ترجمه وجود ندارد و هر نهادی به صورت مجزا و جزیره ای فعالیت دارد.
این پژوهشگر افزود: بعد از چهار سال پژوهش، ما به الگوی مدیریت جامع ترجمه رسیدیم و لایحه‌های حامی آن احصا شده است که در کتاب دیپلماسی ترجمه به صورت جامع مطرح شده است.
همچنین پژوهشگر دیگر، یعنی «محمد عامریان» نیز با تاکید به اینکه مطالعات صورت گرفته در این کتاب جامع و کامل است اضافه کرد: معتقدم ترجمه به آسیب شناسی نیاز دارد و عدم توجه به دغدغه‌های پیرامون آن مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
وی افزود: اینکه دیپلماسی ترجمه ذیل دیپلماسی فرهنگی می‌آید، صحیح نیست. متاسفانه منابع مطالعاتی اندکی در این خصوص داریم و وقتی در خصوص آن جستجو می‌شود، به غیر از یکی دو مورد مطلب، چیزی حاصل نمی‌شود.
عامریان تاکید کرد که برخی حوزه‌ها از جمله ترجمه، مهجور واقع شده و امید می‌رود آسیب‌شناسی ها بتواند در حل و فصل مشکلات این حوزه موثر باشد و اینکه مطالعاتی در این حوزه انجام می شود قابل تقدیر است.
سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلی امام خمینی(ره) در حال برگزاری است. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان مهیا کرده است.
