بازگشت
نمایشگاه کتاب بزرگترین جشنواره فرهنگی کشور است
1402/02/25-12:28
اکبر ایرانی گفت: نمایشگاه کتاب بزرگترین جشنواره فرهنگی کشور است که زمینه همکاری و تعامل بین گروه‌ها و افراد مختلف را ایجاد می‌کند. فرایند برگزاری این رویداد و حواشی آن، آسیب‌هایی دارد که قابل مطالعه و رفع است.
اکبر ایرانی؛ مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب در گفت‌وگو با ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، درباره ماهیت نمایشگاهی یا فروشگاهی بودن نمایشگاه کتاب تهران، بیان کرد: این مسئله به ساختارهای فرهنگی کشور بر‌می‌گردد. دلیل اولیه ایجاد نمایشگاه این بوده که ناشران جایی جمع شوند و با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تخفیف‌ها، نیاز مردم به کتاب تأمین شود، ولی به مرور زمان در کنار این نمایشگاه اتفاقاتی افتاد که جنبه نمایشگاهی را پررنگ‌تر کرد. ازجمله این اتفاقات می‌توان به حضور بازدیدکنندگان، نویسندگان و اندیشمندان خارجی داخلی اشاره کرد که باعث شد نمایشگاه علاوه بر فروش و عرضه کتاب، محلی برای تعامل و گفت‌وگو شود. حالا چند سالی است که نمایشگاه مجازی نیز اضافه شده که نکات مثبت و منفی همراه خود دارد. به‌نظر من، نمایشگاه کتاب یک جشنواره فرهنگی است که کمک خوبی برای قشر کتابخوان کشور و ناشران بوده است و البته آسیب‌هایی نیز داشته است. با اصلاح برخی از روندها و شناسایی و کاهش آسیب‌ها، در مجموع می‌توان نگاهی خوب و مثبتی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران داشت.
وی با اشاره به برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و حضوری افزود: اگر بخواهیم از نظر امکانی بحث کنیم باید بررسی شود که یک ناشر با یک تعداد محدود نیرو چگونه می‌تواند هم جوابگوی کتاب‌های مجازی باشد و هم در نمایشگاه حضور فیزیکی داشته باشد و این حتی برای ناشران بزرگ هم راحت نیست. به‌نظر من دولت می‌تواند تخفیف‌های نمایشگاه کتاب را هم در نمایشگاه مجازی و هم در نمایشگاه حضوری در اختیار مردم قرار دهد. در سال قبل فروش حضوری و مجازی ما تقریبا یکسان بود و استقبال خوبی نیز صورت گرفت و گاهی ممکن است فروش مجازی حتی بیشتر از فروش حضوری نیز باشد، ولی اهمیت نمایشگاه حضوری را هم نمی‌شود نادیده گرفت، هر دو مزایای خود را دارند، ولی بهتر است در دو زمان مناسب برگزار شوند.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب، درباره نقش نمایشگاه کتاب در رونق کتاب و کتابخوانی گفت: مهمترین فلسفه بنیانگذاری نمایشگاه کتاب بحث رونق کتابخوانی است تا هم فضای ایجاد شده در ایام نمایشگاه کتاب و هم تخفیف‌ها انگیزه‌ای شود تا مردم به کتاب و کتابخوانی متمایل شوند. حال اینکه چقدر این موضوع مؤثر بوده و محقق شده، نیاز به بررسی جامعه‌شناختی دارد و خرید کتاب برای مردم باید از جنبه‌های مختلفی مورد بررسی قرار گیرد، ولی در کل تأثیر مثبت خود را گذاشته است.
ایرانی در ادامه راهکارهای ایجاد انگیزه و تشویق علاقه‌مندان به حضور در نمایشگاه کتاب را تابع مسائل اقتصادی و اجتماعی دانست و بیان کرد: مسئله اقتصادی، مهمترین موضوع روز در جامعه است و گرایش به خرید کتاب کاغذی به خاطر هزینه‌های زیاد چاپ، کاغذ و مسائل دیگر کاهش پیدا کرده است. مسئله فرهنگی هم تابع شرایط روز جامعه است و اینکه افراد چقدر آرامش دارند تا بتوانند با این آرامش درونی در نمایشگاه حضور داشته و فعال باشند. نکته دیگر بحث حمل و نقل است که اطراف تهران دسترسی کمی به مترو وجود دارد و از این نظر ممکن است امکان حضور خیلی از افراد جامعه در نمایشگاه وجود نداشته باشد. اما اگر سهولت دسترسی به نمایشگاه در ایام برگزاری این رویداد فرهنگی مورد توجه همه ارگان‌ها قرار بگیرد، می‌توانیم استقبال و شور و حال بیشتری را در نمایشگاه کتاب شاهد باشیم.
وی درباره آسیب‌های نمایشگاه کتاب نیز گفت: مسائل مربوط به حوزه نشر و ناشران مسئله مهمی است. در نمایشگاه باید ناشران و حوزه فعالیت آنها را از هم تفکیک کرد. بسیاری از ناشرانی که کتاب‌های معمولی را تجدیدچاپ و عرضه می‌کنند، گاه بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و حتی مورد تشویق قرار گرفته‌اند. از سویی گاه اختصاص غرفه‌ها نیز چندان عادلانه صورت نمی‌گیرد. یکی از مسائل مهم دیگر بحث کاغذ است که هزینه خیلی زیادی برای ناشر دارد و در حال حاضر فروش کتاب دیجیتال ما خیلی بیشتر از فروش حضوری و چاپی است. به‌نظر من نمایشگاه باید واقعی باشد مثل نمایشگاه فرانکفورت که جای بحث و تبادل‌نظر است و در پایان نمایشگاه، کتاب‌های عرضه شده به متقاضیان فروخته می‌شود.
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب در پایان گفت: آسیب‌شناسی حوزه کتاب باید همواره جزو اولویت‌های معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران باشد و در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران می‌توان با بررسی برنامه‌ها و برگزاری نشست‌ها موارد مختلفی را در حوزه فعالیت ناشران، کتابفروشان و دیگر مسائل نشر مورد ارزیابی قرار داد.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
