بازگشت
نئولیبرالیسم دست نامرئی مدیریت اقتصاد است
1402/02/21-10:10
مسعود امیدی در نشست نقد و بررسی کتاب «کارنامه نئولیبرالیسم در ایران: خصوصی‌سازی در پژوهش»، گفت: نئولیبرالیسم در حقیقت چیزی به نام دست نامرئی است که اقتصاد را مدیریت می‌کند. در حقیقت این مفهومی است که باعث می‌شود مداخله دولت در اقتصاد کاهش پیدا کند و به دنبال حذف خدمات اجتماعی است.
به گزارش ستاد خبری سی‌وچهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست نقد و بررسی کتاب «کارنامه نئولیبرالیسم در ایران: خصوصی‌سازی در آئینه پژوهش» با حضور مسعود امیدی؛ نویسنده کتاب و خسرو صادقی بروجنی؛ منتقد، پنجشنبه (بیست‌ویکم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲) در گوشه کتاب برگزار شد.
مسعود امیدی در ابتدای این نشست بیان کرد: مفهوم «نئولیبرالیسم» جدا از مفهوم «لیبرالیسم» است و همان‌گونه که در کتاب گفته شده یک درصد جمعیت جهان درگیر این موضوع هستند. نئولیبرالیسم همان چیزی است که در فرهنگ و زندگی مردم ایران مطرح است و من در فصل دوم کتاب به آن اشاره کرده‌ام.
وی افزود: به هرحال زمانی که با مفهوم نئولیبرالیسم برخورد می‌کنیم باید دولت‌ها و رفاه آن‌ها را در مقابله با مردم ببینیم. برداشت من این است که این مفهوم در دهه ۳۰ و ۴۰ در آمریکا شکل گرفت و طبقه حاکمان نتوانستند امتیازاتی را به مردم ارائه کنند. برای مثال مالیات‌های بسیار از مردم می‌گرفتند و همان دوران درگیر جنگ سرد بودند و باید به نوعی هزینه‌ها را تأمین می‌کردند.
نویسنده کتاب «حقایق جنگ اکراین» افزود: نئولیبرالیسم برخلاف تشابه اسمی با لیبرالیسم هیچ ارتباطی ندارد و موضوع دیگری را مطرح می‌کند. لیبرالیسم بعضی قوانین را مهار می‌کند و بالعکس نئولیبرالیسم می‌خواهد که قوانین حذف شود. بنابراین لیبرالیسم با توسعه دموکراسی همراه بوده است.
امیدی درباره واژه «نئولیبرالیسم» بیان کرد: نئولیبرالیسم در حقیقت چیزی به نام دست نامرئی است که اقتصاد را مدیریت می‌کند. در حقیقت این مفهومی است که باعث می‌شود مداخله دولت در اقتصاد کاهش پیدا کند و به دنبال حذف خدمات اجتماعی است.
این نویسنده افزود: در فصل اول کتاب در حوزه خدمات اجتماعی و تاثیرات آن در صنعت‌زدایی صحبت‌هایی صورت گرفته است. یکی دیگر از مشکلات نئولیبرالیسم کاهش ارزش پول ملی درکشورهاست. نئولیبرالیسم به این مسائل محدود نمی‌شود و حتی در پدیده‌هایی مانند فروش نوزادان، فروش اعضای بدن و خودکشی افزایش پیدا کرده که در کتاب با جزئیات مورد بررسی قرار گرفته است. با تهاجم نئولیبرالیسم طبقه کارگر بیشترین زیان را دیده است که این موضوع در فصل سوم کتاب مطرح شده است. به عنوان مثال قانون کار به درستی عمل نمی‌شود.
او گفت: در فصل دوم کتاب کار پژوهشی تحت عنوان «فراپژوهش» انجام شده است و به بخش خصوصی و دولتی و در ۹ حوزه شامل برق، مراقبت بهداشت، مدیریت پسماند، آب، زندان‌ها، اتوبوسرانی، فرودگاه و... پرداخته شده است. در حقیقت نئولیبرالیسم به این معنی است که امتیازاتی که مردم به دست آورده‌اند توسط حکومت‌ها به راحتی مصادره می‌شود.
در ادامه خسرو صادقی بروجنی منتقد کتاب، بیان کرد: هدف من از نقد این کتاب ایرادگیری نیست و قطعا نویسنده زحمت زیادی کشیده است. ما با کمبود منابع در حوزه نئولیبرالیسم در ایران مواجه هستیم. این کتاب یک منبع درجه اول است و حالت مکانیکی برای خواننده ندارد، اما به رغم اینکه یک منبع خوب است، خود کتاب از فقر منبع رنج می‌برد. برای مثال در فصل اول نویسنده از منابع جامعی استفاده نکرده است.
وی اضافه کرد: نویسنده یک نگاه بی‌طرف دارد و ساختار کتاب از کل به جزء است و نویسنده در جهت نگاه سوسیالیستی حرکت کرده است. نویسنده در فصل اول درباره مسائل زیادی مانند وضعیت قوانین یک ساختار کلی را بیان می‌کند، اما باید دید نئولیبرالیسم چیست؟ به اعتقاد من حذف نهایی یک جامعه طبقاتی است که با صنعت سرمایه‌داری شکل می‌گیرد.
او گفت: کتاب درباره تامین اجتماعی و قانون کار توضیح می‌دهد و درباره خصوصی‌سازی مطالبی را بیان می‌کند و اثبات می‌کند که ایران خصوصی‌سازی شده است. بسیاری نئولیبرالیسم را از اشکال سرمایه‌داری می‌دانند. در حالی که هر کدام خاستگاه جدایی دارند و باید هر کدام را بشناسیم و بدانیم درباره چه چیزی صحبت می‌کنند. برای مثال هر کدام جداگانه تعریف خاصی از شهروند در حوزه‌های مختلف دارند.
صادقی بروجنی بیان کرد: در فصل اول یک نکته برجسته دارد و درباره نئولیبرالیسم صحبت می‌کند و آن را کامل توضیح داده است، اما در بخش‌هایی به لیبرالیسم نزدیک می‌شود که هر کدام از آن‌ها خاستگاه جداگانه‌ای دارند. در بخش‌هایی هم لیبرالیسم و نئولیبرالیسم یکی شده است.
این پژوهشگر در پایان بیان کرد: کتاب اشاره بسیار خوبی به خصوصی‌سازی در کشورهای مختلف دارد و بخش‌های دولتی و خصوصی را نقد می‌کند. نویسنده در کتاب مفصل به صحبت درباره خصوصی‌سازی پرداخته است. بخش سوم کتاب از کلی‌گویی‌ها دور بوده و به موضوعاتی در قوانین اجتماعی بسیار خوب پرداخته و منافع سیاسی را توضیح داده است.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
