به گزارش ستاد خبری و رسانه‌ای سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، دکتر امیرمسعود شهرام‌نیا؛ قائم‌مقام نمایشگاه کتاب تهران در نشست «آسیب‌شناسی تاریخ شفاهی در ایران» با گرامیداشت روز اسناد ملی گفت: در گذشته موضوع تاریخ شفاهی متولی نداشت ولی اخیرا تنها مرجع تاریخ شفاهی رسمی، سازمان اسناد ملی شناخته می‌‌شود که این را مرحون زحمات کارشناسان و پژوهشگران هستیم.

شهرام‌نیا به ذکر چالش‌‌های این حوزه پرداخت و گفت: مشکل دسترسی به افراد به دلیل قرار گرفتن در پست‌‌های بالا یا زندگی در خارج از کشور و یا حضور زندانی یا کهولت سن و پیری در تهیه‌ی تاریخ شفاهی مشکل‌ساز است.

به گفته‌ی وی؛ چالش بعدی تلاش رجال سیاسی برای تفسیر به رای وقایع، نگاه یکجانبه داشتن و یا در بعضی مواقع تلاش جهت تطهیر خویش است.

وی ادامه داد: در بعضی از مواقع نظیر موضوع هشت سال جنگ تحمیلی، موضوع پژوهش در ‌‌هاله‌ای از تقدس پیچیده می‌شود که مانع ثبت و گزارش تاریخی واقعی آن توسط مصاحبه‌‌ شونده است.

دکتر مجید تفرشی در ادامه‌ی این نشست با اشاره به تجربیات شخصی که در این حوزه داشته گفت: یکی از چالش‌‌های ثبت تاریخ شفاهی عدم آشنایی و تسلط مصاحبه‌‌کننده نسبت به موضوع بحث است. همچنین عدم آشنایی دقیق کامل مصاحبه‌گر با مصاحبه‌‌کننده باعث شکست مصاحبه می‌شود یعنی می‌‌بینیم مصاحبه‌‌شونده سکان را در دست گرفته و فرصت مناسبی می‌‌یابد تا منویات خود را مستندسازی کند.

وی ادامه داد: در برخی مواقع مصاحبه‌‌شونده اصلا مصاحبه‌گر را جدی نگرفته و همکاری نمی‌‌کند و یا گاهی مصاحبه‌گر چنان مجذوب مصاحبه شونده می‌‌شود که به جای به چالش کشیدن و استخراج حقیقت تبدیل به مدافع و حامی مصاحبه‌‌شونده می‌‌شود.

نویسنده‌ی کتاب «مجموعه اسناد آرشیوی بریتانیا» ادامه داد: در اصل تاریخ شفاهی مُرّ تاریخ نیست بلکه ابزاری برای کمک به تاریخ نوین است.

محسن کاظمی؛ نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران بر تاثیر شرایط محیطی در مصاحبه پرداخت و گفت: یک شخصیت سیاسی تاثیرگذار در یک واقعه‌ی تاریخی وقتی ساکن ایران است یک نوع روایت می‌‌کنند و وقتی در خارج از کشور هستند نوعی دیگری و یا مواردی بوده که مصاحبه‌‌شونده بعد از ابتلا به سرطان و قطع امید از زندگی داوطلبانه و به شکل جدیدی مصاحبه را ادامه داده است.

کاظمی به موضوع توجه به مخاطب و جامعه‌ی شنونده پرداخت و گفت: مهندسی اطلاعات یکی از رموز موفقیت در تهیه‌ی تاریخ شفاهی است و حتما باید از قبل متناسب با عنوان پروژه، جمع‌آوری اطلاعات پیرامون سوژه انجام شود و سناریویی جهت مدیریت جلسه‌ی مصاحبه داشته باشیم.

غلامرضا عزیزی معاون سابق سازمان اسناد ملی بر اهمیت اعتمادسازی در تهیه‌ی تاریخ شفاهی پرداخت و گفت: ما ملتی هستیم که از نظر فرهنگی مبتلا به نارسایی فرهنگی کتمان هستیم و مثلا می‌‌گوییم زبان سرخ سر سبز می‌‌دهد بر باد. پس اگر مصاحبه‌‌کننده نتواند اعتماد مصاحبه‌‌شونده را جلب کند که از گفت‌‌های او آسیبی به وی وارد نخواهد شد و نمی‌‌شود انتظار مصاحبه به درد بخوری داشت و مصاحبه‌‌شونده در بیان واقعیت خساست به خرج خواهد داد.

سی‌و‌یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «نه به کتاب نخواندن» از تاریخ 12 تا 22 اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.