به گزارش ستاد خبری و رسانه‌ای سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محمدباقر انصاری در نشست «نقش ناشران در حل مسایل جهان اسلام» گفت: از نمایشگاه کتاب فرانکفورت یک انتظار می‌‌رود و از نمایشگاه کتاب تهران انتظار دیگر. متاسفانه نمایشگاه کتاب تهران هنوز بستر مناسبی برای فروش حق رایت پیدا نکرده است و بیشترین توقعی که از آن می‌توان داشت ویژگی فروشگاهی است.

وی ادامه داد: اگر کپی‌رایت در کشورمان به رسمیت شناخته شود ناشران ایرانی می‌‌توانند در نمایشگاه‌‌های بین‌المللی حق رایت به فروش برسانند اما در غیر این صورت امکان تبادل موثر با ناشران خارجی وجود ندارد.

رئیس اداره‌ی بین‌الملل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم به عنوان دیگر سخنران این نشست تصریح کرد: نخبگان جهان اسلام نیازمند شبکه‌ای علمی هستند تا بتوانند فاصله‌‌های مکانی را کم کنند و آخرین پژوهش‌‌ها و آثار مطالعاتی خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.

حسین عبدی‌پور ادامه داد: در پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی در حال طراحی یک نرم‌افزار هستیم تا بتوانیم ارتباط موثر میان نخبگان جهان اسلام را برقرار کنیم.

وی با اشاره به اهمیت چاپ و نشر در همگرایی میان کشورهای اسلامی خاطرنشان کرد: متاسفانه نقش نخبگان در تصمیم‌سازی‌‌ها در جوامع اسلامی بسیار ناچیز است بنابراین لازم است نخبگان را دور هم جمع کنیم و طی گفتگوها و نشست‌‌های تخصصی راهکارهایی را برای رفع چالش‌‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی طرح کنیم.

ادبیات، مادر باقی نوشتارهاست

مترجم و شاعر ایرانی با تاکید بر اینکه ادبیات، مادر باقی نوشتارهاست اظهار کرد: کشور مصر در ترجمه‌ی آثار جهان اسلام نسبتا خوب عمل کرده و تحت پروژه‌ای ملی هزار کتاب را از زبان‌‌های مختلف به عربی ترجمه کرده است.

موسی بیدج ادامه داد: طی این پروژه شصت کتاب از ادبیات ایران به زبان عربی ترجمه شد اما از آنجا که مشاور و کارشناسی دقیق در کار اعمال نشده است در کنار آثار فاخری چون مثنوی و شاهنامه تعدادی اثر فارسی ترجمه شده که حتی بعضا برای خود ما نیز ناشناخته است.

وی با اشاره به اینکه مسایل سیاسی بر مسایل فرهنگی در جهان اسلام اثر منفی گذاشته است، تصریح کرد: وضعیت ترجمه‌ی آثار ما در کشورهای عرب زبان اصلا رضایتبخش نیست.

بیدج افزود: فعالیت‌‌های ما در عرصه‌ی ترجمه عمدتا فردی است و موسساتی کار نمی‌کنیم. این تلاش‌‌های فردی در صورتی می‌‌تواند موثر باشد که در قالب‌‌های جمعی انجام شود.

منی بعزاوی شاعر و نویسنده‌ی تونسی نیز در این نشست با اشاره به اینکه کتابی را تحت عنوان «یک سفر مثل هزار سفر است» درباره‌ی ایران نگاشته است، تصریح کرد: این کتاب که با همکاری بنیاد سعدی چاپ شده است به فرهنگ و تمدن ایران اسلامی با معرفی مشاهیری چون فردوسی، رودکی، مولانا و علامه طباطبایی می‌‌پردازد.

وی ادامه داد: مردم تونس کشور ایران را بسیار دوست دارند و امیدوارم این کتاب به شناخت بهتر آنها از ایران کمک کند.

رئیس یک موسسه‌ی انتشاراتی در کشور الجزایر با اشاره به فعالیت‌‌های خود در عرصه‌ی ترجمه‌ی کتاب‌‌های فارسی اظهار کرد: انتشارات ما نخستین موسسه‌ای است که آثار فارسی را به زبان عربی در الجزایر ترجمه می‌‌کند.

فراس الجهمانی ادامه داد: تاکنون چهار کتاب در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان از مهدی کاموس را به زبان عربی ترجمه و منتشر کرده‌ایم. همچنین دو کتاب از موسی بیدج تحت عنوان گزیده‌ی شعر فارسی و داستان معاصر فارسی به چاپ رساندیم.

وی انتشار آثار فارسی را تجربه‌ای خوب و موفق ارزیابی کرد و افزود: خوانندگان الجزایری اطلاعات چندانی از کشور ایران و مردم آن ندارند.

الجهمانی با اظهار امیدواری از اینکه موسسات انتشاراتی بیشتری در الجزایر به ترجمه‌ی آثار فارسی بپردازند گفت: در نمایشگاه کتاب تهران متناسب با فرهنگ الجزایر به دنبال آثاری هستیم که از زبان فارسی به عربی ترجمه و منتشر کنیم.

سوءتفاهم چالش اصلی روابط ایران و جهان عرب

نویسنده و مترجم ایرانی نیز به عنوان دیگر سخنران این نشست با اشاره به فعالیت بیست و پنج ساله‌ی خود در عرصه‌ی ترجمه‌ی آثار فارسی به عربی بزرگترین مشکل در روابط ایران و جهان عرب را سوءتفاهم خواند و گفت: اعراب اطلاعات چندانی از فرهنگ و رسم و رسومات ایرانی ندارند و این ناآگاهی تحت تاثیر سیاست‌‌های جهانی روز به روز بیشتر می‌‌شود.

حسین صافی ادامه داد: با تاسیس مرکزی فرهنگی در مصر یا الجزایر می‌‌توان کمک موثری به بهبود روابط و برطرف کردن سوءتفاهم‌‌ها کرد.

وی رنگ و بوی سیاسی و عدم کارشناسی را از ضعف‌‌های اصلی مراکز فعلی فرهنگی دانست.

کارشناس مسئول واحد ترجمه‌ی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به فعالیت‌‌های فرهنگی این پژوهشگاه عنوان کرد: تاکنون شصت کتاب فارسی را به عربی ترجمه کرده‌ایم که چهل و دو عنوان آن در کشورهای عرب زبان توزیع شده است.

حجت‌الاسلام محمدتقی محمدیان ادامه داد: توجه و تمرکز بر آمار چالش‌‌های ترجمه و نشر را حل نمی‌کند بنابراین توجه به سه نکته را در این زمینه راهگشا می‌‌دانم.

وی جای خالی مخاطب‌شناسی در تالیف کتاب‌‌ها را مشکلی جدی خواند و ادامه داد: علاوه بر این توجه چندانی به بحث پارادایم‌‌های بدیل و جایگزین نکرده‌ایم و لازم است بخصوص در حوزه‌ی علوم انسانی و اجتماعی، پارادایم‌‌های مشترکی را میان ایران و جهان عرب مطرح کنیم.

کارشناس مسئول واحد ترجمه‌ی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، سومین چالش این حوزه را فعالیت‌‌های جزیره‌ای عنوان کرد و گفت: در حال حاضر هر مترجم برای خودش کار می‌‌کند بنابراین باید به فکر ساماندهی امر ترجمه باشیم تا اثرگذاری لازم اتفاق بیفتد.

گفتنی است، سی‌و‌یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «نه به کتاب نخواندن» از تاریخ 12 تا 22 اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.