در روز فرهنگی اتریش در نمایشگاه كتاب بررسي شد
حق چاپ در اروپا و اتریش و بازار کتاب در اين كشور
1389/02/24-08:30
سارا شکوه بین ،که از طرف انجمن فرهنگی سفارت اتریش به نمایشگاه 23 آمده، در سخنرانی روز گذشته خود در روز فرهنگی اتریش، به توضیح مساله حق چاپ در اتریش و اروپا پرداخت./
به گزارش ستاد خبري سراي اهل قلم، خانم شكوهبين كه پدري ایرانی دارد، مسوول قسمت کتابهای کودکان در نمایشگاه کتاب وین است. او 7 سال در آلمان در بخش کتابفروشی ها و ناشران کار کرده و 3 سال است که در اتحادیه ناشران و کتابفروشان وین مشغول كار است. این اتحادیه در سال 1859 تاسیس شده و به هیچ حزب و گروهی وابسته نیست.
وي در اين نشست با بررسي حق چاپ در گذشته، گفت: اين حق حتی در قرون وسطی نیز ناشناخته بود، با اين حال در اين مورد قوانینی وجود داشت؛ مثلا کسی حق دزدیدن کتابي را نداشت. اين مساله از آنجا ناشي ميشد كه آن زمان امكان تکثیر وجود نداشت و تنها با رونویسی از روي اثر، امكان تكثير آن فراهم مي آمد. در ضمن خیلی ها بیسواد بودند. اما با اختراع چاپ، همه چیز تغییر کرد و در سال 1886 قوانینی به وجود آمد که حقوق نویسندگان را به لحاظ بین المللی حفظ می کرد. این قوانین با عنوان «كنوانسيون ادبي برن» شناخته مي شوند. 167 کشور از 193 کشور جهان، این کنوانسیون را در برن امضا کردند.
اما منظور از حقوق نویسنده، حفظ حق ایجاد کننده اثر و حق تکثیر، هم به لحاظ مالی و هم بین المللی است که این حقوق توسط کنوانسیون برن حفظ می شود.
بررسی حق چاپ در اتریش
کشور اتریش از سال 1846 با قانون مخصوص خود در مورد حفظ حقوق، از حقوق نویسندگان دفاع می کند.اما این قانون مترجمان را شامل نمی شد. در سال 1920 این کشور به کنوانسیون برن پیوست.
با اين حال، قدیمیترین قانون حفظ حقوق نویسندگان در اتريش، به سال 1936 بازمیگردد. در اروپا یک قانون معتبر کلی وجود ندارد ولی کشورهای اروپایی در این مورد از یک خط مشی كلي تبعیت میکنند. با این وجود نویسندگان با مشکل کپی رایت مواجهند. از دیگر سو، برای ناشران ایرانی هم قانونی نیست که بتوانند با حفظ حقوق خود با ناشران اتریشی همکاری کنند.
بزرگترین چالش در کشور اتریش ،مساله سوء استفاده غیر قانونی در اینترنت است. بازار «ای بوک» خطر مقالات غیر قانونی را افزایش داده، و هرچند حقوق نویسندگان در اتريش محفوظ است، ولی امکان تعقیب قانونی در اینترنت وجود ندارد. با اين حال از بهار امسال امکانی برای تغییر قوانین در این زمینه فراهم آمده است.
وي با اشاره به گوگل گفت : اما گوگل با دیجیتالی کردن غیرقانونی آثار، یک جستجوگر کتابخانه ای به وجود آورده است. اما گوگل از نویسندگان برای این کار اجازه نمیگیرد و از آثار نویسندگان اتریشی نیز بدون اجازه استفاه کرده است. اما نویسندگان اتریشی با ارائه پيشنهادي به گوگل برای گفتگو، درصدد يافتن راهكارهاي مناسب در اين زمينه اند.
قرار داد با ناشر در اتریش
وي با اشاره به اين كه در اتریش قانوني به نام حقوق ایجاد کننده اثر وجود دارد و برای حمایت از حقوق نویسنده است، گفت: این حق غیر قابل انتقال است و 70 سال بعد از مرگ نویسنده لغو می شود.
در ضمن اگر جایی، از بخشی از اثر نویسندهای استفاده شد، حتما باید نام او ذکر شود، بدون اجازه نمی توان از اثرش استفاده کرد ،آن را ترجمه کرد یا تغییر داد. قرارداد میان ناشر و نویسنده کتبی است. نویسنده در این قرارداد متعهد می شود که اثر خودرا برای تکثیر در اختیار ناشر بگذارد و ناشر هم موظف است که از این اختیار درست استفاده کند .ناشر برای کوتاه یا اضافه کردن باید از نویسنده اجازه بگیرد.این قرارداد پس از فروش تیراژی که در قرارداد ذکر شده، لغو می شود. درآمد نویسنده باید در قرارداد ذکر شود ؛ در صورتی که ناشر تعهد خود را عملی نکرد، قرارداد لغو می شود.
وي در باره تيراژ آثار منتشر شده در اتريش گفت : در سال 2009 در اتریش 895 عنوان کتاب جدید منتشر شد که از اين ميان 780 کتاب از 37 زبان دیگر به آلمانی ترجمه شده و بیشترین آنها در زمینه رمان، کودکان و علمی بوده اند. ترجمه ها بیشتراز انگلیسی و در حد کمتري از فرانسوی، سوئدی و اسپانیايی و ..... صورت گرفته اند.
همچنین 807 کتاب اتریشی به 27 زبان منتشر شده اند. دولت از مترجمان کتاب ها در اتریش با بودجه ای معادل 2200 یورو حمایت میکند ولی اول باید قراردادی با ناشر منعقد شود. برای اتریش، کتاب های ایتالیا و کشورهای جنوب اروپا برای ترجمه جالبند. پرفروش ترین کتاب ها در این کشور به لحاظ بین الملی کتاب های تخصصی و کتاب های کودکان اند.
بازار فروش کتاب های برنده جوایز آسانتر و راحت تر از فروش کتاب های یک نویسنده جوان است. نمایشگاه کتاب فرانکفورت بزرگترین امکان برای برخورد مستقیم با نویسندگان است و پس از آن نمایشگاه بولونیا در ایتالیا و نمایشگاهی در انگلیس نیز این امکان را فراهم می کنند.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش به موضوع «بازار کتاب اتریش- نویسنده به دنبال ناشر» پرداخت. بر این اساس، در شهر وین 627 ناشر مشغول فعالیتند. از مجموع 1253 کتابی که به تازگی در اتریش منتشر شده، 8195 کتاب در کتابفروشی ها موجود است و بقيه،مقالات ،ان جی او ها و کتاب های فاقد «آی اس بی ان» هستند.
از سال 2008 تا 2009 ،16 درصد به تعرفه های موجود در کتابفروشی ها افزوده شده است. بازار کتاب اتریش اگر چه کوچک است ولی در حال توسعه است. در این کشور 4100 نویسنده آزاد حضور دارند که حداقل یک اثر منتشر کرده اند.از این تعداد، برای یک درصد آنها نویسندگی به عنوان شغل اصلی شان مطرح است.
در سال 2009 از 8195 کتاب تازه منتشر شده، 780 عنوان از 37 زبان خارجی به آلمانی ترجمه شدند که این کتاب ها عمدتا به حوزه رمان، کودکان و کتاب های علمی تعلق داشتند. همچنین 807 عنوان کتاب منتشره در سال 2009 نیز به 26 زبان مختلف ترجمه شدند.
ناشران اتریشی به ناشران علمی، درسی، عمومی، کودک و نوجوان، صوتی، تقویم، توریستی، اطلاعاتی و مشاوراتی ،عکس و هنر و مجلات تقسیم می شوند. برای کار چاپ، داشتن اطلاعات کافی از برنامه ناشران لازم است که سریع ترین راه کسب اطلاعات از اینترنت است. نویسنده می تواند متن را از طریق اینترنت به ناشر عرضه کند.در اروپا نویسنده برای چاپ کتاب پولی نمی پردازد.اما در این امر ،ارتباط مستقیم با مدیر برنامه انتشارات مورد نظر توصیه می شود.
3 تا 6 ماه زمان لازم است تا ناشر به نویسنده درباره انتشار اثري جواب دهد. در صورت موافقت ناشر، نویسنده خلاصه ای از موضوع را در یک تا سه صفحه به ناشر می دهد و پس از آن حجم کتاب، عکس کتاب، اطلاعات نویسنده (چرا من خصوصیات نویسندگی را دارم) و نمونه کتاب در 20 تا 30 صفحه نیز در اختیار ناشر قرار می گیرد.
در قرارداد می بایست حقوق نویسنده،حق میزان تکثیر و درآمد نویسنده از اثر مورد توجه قرار بگیرد.
وي، نحوه همکاری نویسنده و ناشر را اينگونه تشريح كرد؛
1-اثر نویسنده با ردیف کاری ناشر هماهنگی داشته باشد2-نویسنده باید بخشی از اثر خود را در اختیار ناشر بگذارد3-بستن قرارداد 4-واگذاری همه متن به ناشر 5-سنجش و جایگزینی اثر 6-تبلیغات 7-ویرایش 8-مذاکرات با نمایندگان فروش 9-انتخاب جلد و حروف 10 –شناساندن اثر و فروش در کتابفروشی ها.