بازگشت
سوژه با اتصال به رویای ذهن مخاطب ساخته می‌شود
1402/02/23-15:58
مانی محرابی؛ مدرس نویسندگی خلاق با بیان اینکه سوژه نوع پرداختن به یک رخداد است، گفت: مهم‌ترین ویژگی یک سوژه خوب این است که بتواند ذهن مخاطب را به رویاپردازی وا دارد.
به گزارش ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کارگاه «آموزش نویسندگی خلاق» جمعه (بیست‌ودوم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲) با حضور مانی محرابی؛ مدیر اندیشکده روابط بین‌الملل شعبه مازندران و مدرس نویسندگی خلاق در محل سرای کارگاه‌های آموزشی نمایشگاه کتاب سی‌وچهارم برگزار شد.
مانی محرابی در این نشست با اشاره به وظیفه نویسندگی خلاق گفت: این وظیفه، نزدیک کردن زبان گفتار و نوشتار است چراکه این دو زبان با هم یکی نیستند. به‌عنوان مثال، در بوستان سعدی یک روایت را در فرمی خاص می‌بینیم. اگر سعدی این روایت را به صورت شفاهی می‌گفت آیا باز هم آن را به همین شکل و فرم عنوان می‌کرد؟ خیر. پس نوشتار و گفتار با هم متفاوت است.
وی افزود: نویسندگی خلاق یعنی از بین بردن تفاوت‌های میان زبان گفتار و نوشتار. پیامک‌هایی که به هم می‌زنیم، نمونه‌ای از نویسندگی خلاق است. ما در نوشتار محاوره‌ای بدون اینکه بدانیم اصول نویسندگی خلاق را رعایت می‌کنیم.
این مدرس نویسندگی خلاق با اشاره به اینکه انواع نثر را می‌توان در سه دسته کلی تقسیم‌بندی کرد، ادامه داد: نثر مصنوع یکی از انواع نثر است که آن را در متون کهن می‌توان مشاهده کرد. فرم این نوع نثر زیباست اما ممکن است محتوای خاصی نداشته باشد. یعنی در نثر مصنوع اهمیت زیادی به محتوا داده نمی‌شود و اساس متن، فرم آن است. نوع دیگر نثر، نثر مسجع است که آهنگین و موزون بوده و بین محتوا و فرم آن تعادل وجود دارد؛ یعنی هم محتوا حائز اهمیت است و هم فرم. سومین نوع نثر هم نثر مرسل است که همه‌چیز آن در خدمت محتواست. نمونه بارز نثر مرسل در مطالب علمی قابل مشاهده است و ما هم در نویسندگی خلاق با همین نوع نثر سروکار داریم.
مدیر اندیشکده روابط بین‌الملل شعبه مازندران درخصوص با بیان اینکه در نویسندگی خلاق مواردی همچون سوژه‌یابی، باطن داستان و پیرنگ داستان حائز اهمیت هستند، گفت: نویسنده خلاق در مواجهه با اتفاقات ساده‌ای که مردم از کنار آن‌ها بی‌توجه رد می‌شوند، سوالاتی در خود می‌یابد و برای پاسخ به این سوالات به دنبال جمع‌آوری اطلاعات می‌رود. این مقدمه سوژه‌یابی است.
او با شاره به اینکه یک سوژه خوب ویژگی‌هایی هم باید داشته باشد، مطرح کرد: یکی از این ویژگی‌ها بر هم خوردن تعادل است. اگر اتفاقی خارج از روال رخ دهد و نظمی که افراد در ذهن خود چیده‌اند برهم بخورد، سوژه ایجاد می‌شود.
محرابی افزود: سوژه باید بر ذهن مخاطب تاثیر مثبت بگذارد؛ یعنی مخاطب برای شنیدن ادامه ماجرا مشتاق باشد. بنابراین نویسنده باید سوژه را بر مبنای خواست مخاطب انتخاب کند. همچنین مهم‌ترین عنصر یک سوژه خوب، رویاپردازی ذهن مخاطب است که این امر هم به مخاطب‌شناسی نویسنده برمی‌گردد.
این مدرس نویسندگی خلاق یادآوری کرد: سوژه رخداد نیست، بلکه نوع پرداختن به یک رخداد است. مثلا نمایشگاه کتاب سوژه نیست، رخداد است. سوژه نوع پرداختن به نمایشگاه کتاب است. اساسا سوژه‌ای پیدا نمی‌شود که تکراری نباشد و قبلا هیچ‌کس روی آن کار نکرده باشد. مهم نوع پرداختن به آن است که باید غیرتکراری و جدید باشد.
او با بیان اینکه لازم نیست در یک مکان و یک زمان خاص با یک شرایط خاص به دنبال سوژه بگردیم، گفت: سوژه در هر مکان و هر شرایطی می‌تواند پیدا شود. تمرین موردعلاقه من برای سوژه‌یابی این است که با گوش کردن یک قطعه موسیقی به دنبال سوژه بگردم. تمرین بعدی که به شما پیشنهاد می‌کنم این است که از وقایع عادی زندگی حداقل پنج سوژه پیدا کنید. این باعث حساس‌شدن ذهن نویسنده به سوژه می‌شود.
محرابی در بخش بعدی سخنان خود و در توضیح پیرنگ گفت: پیرنگ با سوژه یکی نیست. پیرنگ در اصل اطلاعاتی است که نویسنده از یک واقعه یا سوژه دارد. مثلا یک فوتبالیست پس از مدت‌ها و به صورت ناگهانی دوست کودکی خود را می‌بیند که او هم می‌خواست فوتبالیست شود. این سوژه است. اما اطلاعاتی که درخصوص این دو نفر، زمان آشنایی آن‌ها و علت جدا شدن سرنوشتشان جمع‌آوری می‌شود پیرنگ است.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
