بازگشت
جنگ، بیشتر از کودکان، کودکی را کشت
1402/02/22-15:00
احسان محمدی در نشست متن خوانی کتاب «جنگ بود» با توضیحاتی درباره این اثر و جنگ هشت ساله و ضمن اشاره به اینکه در جنگ بیشتر از کشته‌ها زندگی کشته می‌شود و بیشتر از کودکان، کودکی، بخش‌هایی از کتاب خود را خواند.
به گزارش ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در دومین روز از نمایشگاه کتاب سی‌وچهارم کوشک کتاب، میزبان احسان محمدی نویسنده کتاب «جنگ بود» و روزنامه‌نگار ورزشی بود.
فضای کوشک خلوت بود، اما رفته‌رفته رهگذران اطراف کوشک جذب حرف‌های خودمانی و گرم محمدی شده و وارد فضای کوشک می‌شدند. در دقایق آخر نشست، کوشک کتاب دیگر خلوت نبود.
بله؛ از جنگ خاطره داریم!
در ابتدای نشست مجری برنامه درباره مسیر محمدی از روزنامه‌نگاری ورزشی تا نویسندگی کتابی درباره جنگ پرسید و او پاسخ داد: در ابتدا باید بگویم خوشحالم که چرخ کتاب هنوز می‌چرخد و هنوز جمعیتی حتی اگر زور جیبشان به خرید کتاب نمی‌رسد، می‌آیند و کتاب‌ها را می‌بینند. این اتفاق مبارکی است و از آن چراغ‌هایی است که نباید خاموش شود و باید آن را همیشه روشن نگه داشت. باورش سخت است که من و نسل من هم از جنگ خاطره دارد. من سال‌ها روزنامه‌نگاری کردم. یک روز با جمعی نشسته بودیم، صحبت از جنگ شد و همه از خاطراتمان برای هم می‌گفتیم. عزیزی از من پرسید مگر نسل شما هم از جنگ خاطره دارد؟ بله، خاطره داریم.
وی افزود: من در یکی از مرزی‌تر‌ین روستاهای ایران با عراق به دنیا آمدم؛ می‌خواستم اسم کتاب را «هیچ‌کس از جنگ سالم برنمی‌گردد» بگذارم اما دیدم خیلی بزرگسالانه است. قصه این کتاب درباره کودکی من و نسل من است؛ قصه کودکان جنگ‌دیده از مهاباد تا سوسنگرد، از خرمشهر تا ایلام و... . قصه بچه‌هایی که کودکی‌شان قربانی جنگ شد و کابوس‌های جنگ را هنوز با خود حمل می‌کنند. من هشت ساله بودم و جنگ را دیدم. این کتاب در واقع ادای دینی به پدر و مادرم است. کتاب من ضد جنگ است. من جنگ را قساوتی بزرگ می‌دانم و هر زمان که گوشه‌ای از جهان جنگ رخ می‌دهد، همیشه می‌بینم که صحبت از بزرگ‌ترهاست، ازسرداران و قهرمانان جنگی و کسی از کودکان حرفی نمی‌زند. بارها گفته‌ام که در جنگ بیشتر از کشته‌ها زندگی کشته می‌شود و بیشتر از کودکان، کودکی.
او همچنین مطرح کرد: این قصه من و نسل من است. من به نمایندگی از نسل خودم خاطرات دوران جنگ را از نگاه یک کودک نوشتم. کتاب «جنگ بود» از نشر آمه به چاپ چهارم هم رسیده است.
محمدی در پاسخ به این سوال مجری نشست که چرا اسم کتاب را «جنگ بود» گذاشته‌اید، نه «جنگ است» گفت: ما کُردیم و مادرم هر وقت می‌خواست خاطرات جنگ را تعریف کند می‌گفت «جنگ بی» که یعنی جنگ بود. وقتی کتاب را می‌خوانیم، می‌فهمیم جنگ هنوز هم هست. پایان کتاب برای خودم و خانواده‌ام بسیار تر‌اژدیک است و چون راوی کتاب کودک است، اسم کتاب را گذاشتم «جنگ بود» و عقیده دارم که جنگ هنوز هم هست. هر ایرانی که کشته یا جانباز شده، عزیز همه ما ایرانی‌هاست.
او با اشاره به اینکه هر کوچه‌ای که می‌بینیم به اسم یکی از ما ایرانی‌هاست، اضافه کرد: به فرض مثال، اسم کوچه شهید حیدری است. این شهید حیدری فقط یک اسم نیست، پشتش یک زندگی است. ما خیلی‌وقت‌ها آدمها را در عدد‌ها خلاصه می‌کنیم. مثلا می‌گوییم بیش از ۲۶۰ هزار نفر در جنگ کشته شدند. به نظرم ما هنوز نتوانستیم چه در ادبیات مکتوب و چه در سینما روایت همه‌کس‌فهم یا بهتر است بگویم مخالف‌فهم را داشته باشیم.
در رسانه به شهدا ادای دین کنیم
این نویسنده ادامه داد: لزوما نباید در یک فیلم جنگی تانک و توپ و انفجارهای عظیم داشته باشیم؛ باید قصه آدمها را روایت کنیم. من زمانی در منطقه‌ای در جنوب مشغول به‌کار بودم و از کنار سنگرهای متروکه، سیم‌خاردارها و مسواک آفتاب‌خورده و پوسیده کنار سنگرها می‌گذشتم و با خودم فکر می‌کردم این جوانان ما که رفتند، رمبو یا راکی بودند؟ نه؛ این یک اغراق سینمایی است. نه؛ آن‌ها جوان بودند؛ می‌خواستند زندگی کنند؛ پیش مادرشان برگردند؛ عاشقی کنند؛ بچه‌هایشان را بزرگ کنند و حالا کجا هستند؟ هزاران جوان رشید از فداکارترین انسانهای این وطن و من فکر می‌کنم هیچ‌وقت نتوانستیم در رسانه به آن‌ها ادای دین کنیم. گاهی کارمندان غر می‌زنند که هشت ساعت برای مملکت کار می‌کنند و کسی قدر آن‌ها را نمی‌داند. شما حساب کنید یک جوان هجده ساله از تهران، تبریز، کرمان و... به سوسنگرد، مهران، ایلام می‌رفت و لب مرز و در جنگ حضور داشت جایی که می‌دانسته شاید هرگز از آن برنگردد! مگر قهرمان چیست؟ این‌ها ابرقهرمان بودند.
من بچه ایلام هستم و شهرم دهلران سه بار به دست عراقی‌ها افتاد و دوباره باز پس گرفته شد، نه به دست مردم دهلران به دست همه مردم ایران. همیشه احساس می‌کنم به اندازه کافی از روایت رسمی و کلیشه‌ای و قاب‌بندی‌شده فاصله نگرفته‌ایم تا نسل جوان ما قدردان این آدمها باشد و بداند چه آدم‌هایی برای ما فداکاری کردند و این آدمها را در سهمیه کنکور و بلیت هواپیما و... نبیند.
روایت تلخ کودکی که کودکی‌اش قربانی جنگ شد
در پایان نشست احسان محمدی بخش‌هایی از متن کتاب «جنگ بود» را خواند که روایت آخرین حمله عراق به ایلام و خاطرات کودکی او از فرار مردم روستا در آن زمان را بازگو می‌کند که گهگاه با صدای لرزان و بغض خود او همراه شد. روایت خاطرات او حتی مجری و گاهی حاضران در کوشک کتاب را متاثر کرد؛ روایت تلخ کودکی که کودکی‌اش قربانی جنگ شد.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
