بازگشت
عظیمی: حوزه اقتباس سینمایی با کتاب «ادبیات و فیلم» دارای منبع می‌شود
1392/02/15-08:30
شاهپور عظیمی، منتقد و مترجم حوزه سینما در نشست رونمایی از کتاب «ادبیات و فیلم» در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران، با اشاره به اهمیت حوزه اقتباس سینمایی گفت: با این کتاب حوزه اقتباس و بحث‌های تئوریک در این زمینه دارای منبعی موثق و آکادمیک شده است.
به گزارش ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نشست رونمایی از کتاب «ادبیات و فیلم» با گردآوری «رابرت استم» و «الساندرا رائنگو» و ترجمه داوود طبایی‌عقدایی، ظهر امروز، یکشنبه 15 اردیبهشت، با حضور علیرضا اسماعیلی، شاهپور عظیمی، مترجم و منتقد سینما، مهدی مقیسه و مترجم کتاب داوود طبایی‌عقدایی در سالن اصلی سرای اهل قلم بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
اسماعیلی معاون پژوهشی و مدیر انتشارات فرهنگستان هنر در این نشست درباره ساختار و مطالب کتاب «ادبیات و فیلم» گفت: این کتاب به اقتباس سینمایی و فصل مشترک میان ادبیات و فیلم می‌پردازد. نسبت میان متن و تصویر که دغدغه مهم برخی فیلسوفان قرن جدید بوده، در این کتاب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
وی در ادامه ضمن بیان چگونگی انتشار این کتاب گفت: «ادبیات و فیلم» یکی از متون مهم سینمایی در کشورهای اروپایی و آمریکا است. در این چند روز که از نمایشگاه می‌گذرد این کتاب در زمره کتاب‌های پرفروش غرفه انتشارات فرهنگستان هنر بوده است.
عظیمی، مترجم و منتقد سینما نیز در این نشست به بیان تحقیقات صورت گرفته در زمینه اقتباس سینمایی و نسبت میان ادبیات و فیلم پرداخت. عظیمی گفت: یکی از بزرگترین نظریه‌پردازان سینما، سرگی آیزنشتاین در کتاب «شکل فیلم» به روایت میان فیلم و ادبیات در رمان‌های چارلز دیکنز و آثار سینمایی آیزنشتاین می‌گوید که برخی رمان‌های دیکنز مانند این است که نویسنده انگار از یک دوربین فیلمبرداری استفاده کرده است، چرا که توصیفات این رمان‌ها دقیقا مانند فیلمبرداری دوربین است.
وی افزود: در رمان‌های «آلن رب گریه» نویسنده مشهور فرانسوی نیز خاصیت سینمایی نویسی خود را نشان می‌دهد، یعنی آثار این نویسنده از ادبیات کلام فاصله گرفته و به بصریت کلام می‌رسد.
مترجم کتاب «معناسازی» دیوید بردول نیز در ادامه با اشاره به یک باور مشهور در میان فیلمنامه‌نویسان گفت: در کتاب‌های آموزشی فیلمنامه‌نویسی معمولا این جمله درج شده است که « چیزی را که می‌توانی نشان دهی به هیچ عنوان بیان نکن.» اما یکی از فیلمسازان فرانسوی به نام «روبر برسون» درست برعکس این اعتقاد عمل کرده است. برسون معتقد است که کلام در سینما بیش از تصویر اهمیت دارد و در واقع چیزی را که می‌توان بیان کرد، نباید تصویری کرد.
عظیمی همچنین به فیلم‌های نوآر و اقتباس از رمان‌های گانگستری اشاره کرد و در پایان گفت: با انتشار این کتاب منتقدان سینما و نویسندگان کتاب‌های سینمایی و همچنین دانشجویان تا مدت‌ها از لحاظ منابع تئوریک بی‌نیاز خواهند بود. حوزه اقتباس سینمایی هم حوزه مهمی است و با انتشار این کتاب این حوزه صاحب یک منبع آکادمیک درست شده است.
در ادامه این نشست مهدی مقیسه، ویراستار کتاب «ادبیات و فیلم» گفت: رابرت استم و الساندرا رائنگو در زمینه مطالعات سینما و همچنین مطالعات بینارشته‌ای در این حوزه فعالیت بسیاری کرده‌اند. این کتاب در عموم کشورهای صاحب سبک در سینما به عنوان یک منبع آکادمیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی افزود: این کتاب در بین منتقدان و پژوهشگران نیز بسیار مورد توجه بوده و من مقاله‌ها و کتاب‌های بسیار دیگری را هم دیده‌ام که به این کتاب ارجاع داده شده است.
مقیسه در ادامه با اشاره به فصل «اقتباس از متون مقدس» در این کتاب گفت: این فصل کتاب از نظر من بسیار درخشان است. اقتباس از متون مقدس و نشان دادن چهره معصومین در سینما، تا حدودی در ایران با محدودیت و اشکال مواجه است. استم در این فصل به فیلم «محمد رسول الله» اشاره می‌کند که در آن چهره پیامبر اسلام و حضرت امیرالمومنین نشان داده نشد و در عوض برای بیان حضور پیامبر از دوربین «سوبژکتیو» استفاده شد.
عظیمی در ادامه کلام مقیسه گفت: وقتی من این فصل را در کتاب «ادبیات و فیلم» خواندم، نظرم درباره فیلم مصطفی عقاد بسیار عوض شد. استم در این بخش به درستی می‌گوید که مصطفی عقاد به طور اشتباه برای نشان دادن حضور پیامبر از دوربین سوبژکتیو استفاده کرده است، چرا که در این حالت نقش پیامبر صرفا در حد یک تماشاگر و ناظر بر کارها پایین آمده است و نعوذبالله پیامبر در گسترش اسلام تلاش چندانی نکرده و صرفا ناظر بوده است.
داوود طبایی عقدایی مترجم کتاب «ادبیات و فیلم» نیز در انتهای نشست گفت: این کتاب یک جلد از مجموعه‌ای سه جلدی است که در آن درباره اقتباس سینمایی و رابطه میان متن سینمایی و تصویر سینمایی بحث کرده است. این کتاب به طور اختصاصی به مقوله اقتباس می‌پردازد.
وی افزود: بحث اقتباس در این کتاب از ابتدای پیدایش سینما تا به امروز بررسی شده است. اطلاعات این کتاب بسیار نو و جدید است و مخاطب با نگرش‌های مفید و مدرنی روبه‌رو است.
اسماعیلی، مدیر موسسه متن فرهنگستان هنر و معاون پژوهشی این مرکز در پایان گفت که دو جلد دیگر این مجموعه و همچنین منابع دیگری در حوزه فلسفه سینما در موسسه متن در نوبت ترجمه و انتشار قرار دارد که تا پایان سال 1392 به تدریج به دست مخاطبان خواهد رسید.
«راهنمایی بر ادبیات و فیلم» به کوشش و گردآوری رابرت استم و الساندرا رائنگو و ترجمه داوود طبایی عقدایی، با شمارگان هزار و 500 نسخه، 585 صفحه و بهای 29 هزار تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» فرهنگستان هنر روانه کتابفروشی‌ها شده است.
