بازگشت
«پدیدار فرهنگی و بین‌ادیانی» در سرای اهل قلم بررسی شد
1404/02/19-18:49
در برنامه «پدیدار فرهنگی و بین‌ادیانی» که در سرای اهل قلم سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد، ضرورت گفت‌وگوی ادیان، نقش زیارت معرفتی و خدمات فرهنگی آستان قدس رضوی مورد تأکید قرار گرفت.
به گزارش ستاد خبری سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، جعفر مروارید جعفر مروارید، دستیار ویژه و معاون طرح و برنامه سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی و استادیار فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، با تاکید بر اینکه ضرورت تاریخی کنونی اقتضا می‌کند که ادیان ابراهیمی بازتعریفی تازه از هویت دین و دینداری ارائه دهند، اظهار کرد: جریان‌های افراطی تکفیری و صهیونیستی، هم‌زمان انسانیت و معنویت را در جهان معاصر تهدید می‌کنند. در واقع تجربه این جریان‌ها نشان داده است که زیست دینی در جهان متکثر و پیوسته امروز، جز با حمایت متقابل ادیان از یکدیگر ممکن نیست.
وی ادامه داد: در زیارت حق زیبایی شناختی انسان‌ها به رسمیت شناخته می‌شود، یعنی در مواردی که مردم علم پیدا کنند، قدرت تشخیص زیبایی را دارند. از این رو وقتی می‌گوییم قدرت تشخیص زیبایی دارند یعنی یک قوه‌ای به آنها اعطا شده که آن قوه جنبه تکوینی دارد.
مروارید تاکید کرد: البته بحث را در شیوه‌های دیگر هم داریم، مثلا می‌گوییم انسان قوه فکر دارد و بر اساس تفکر شهید مطهری حق آزادی بیان داریم، یعنی یک تلاطم امر بین تکوین وتشریع که بحث مفصل خودش را دارد. همچنین اگر به جهان معاصر بنگریم درمی‌یابیم که یکی از نیازهای بنیادین جامعه ما به صورت ویژه معنویت است.
وی با اشاره به اینکه زیارت تنها یک آیین عبادی نیست بلکه ظرفیت تولید معنا، علم و خلاقیت را دارد، گفت: امام رضا علیه‌السلام تنها یک شخصیت عبادی نبود، بلکه مرجعیت علمی داشت و اکنون مشهد نیز به عنوان نماد فرهنگی اهل بیت، باید این مسیر را ادامه دهد. در واقع آستان قدس مقبره داری نمی‌کند بلکه امام رضا(ع) را به صورت جاری در زندگی مردم می‌خواهد. از این‌رو، آستان قدس ۱۲ مؤسسه فرهنگی، علمی و هنری را به کار گرفته و دو دانشگاه رضوی و امام رضا (ع) با الگوی اسلامی ـ ایرانی فعالیت دارند.
وی افزود: اخلاقی زیستن و دیندارانه زندگی‌کردن تنها در چارچوب جامعه‌ای امن و سازمان‌یافته ممکن است و گروه‌های تکفیری، چنین نظمی را هدف قرار داده‌اند.
وی با تاکید بر لزوم پیوند عملی ادیان گفت: مهم‌ترین مانع دیالوگ ادیان، نگاه انحصارگرایانه به نجات است، که پیروان ادیان دیگر را فاقد حقیقت و رستگاری می‌پندارد.
مروارید در ادامه با اشاره به حضور آستان قدس در نمایشگاه کتاب، گفت: امسال حضور گسترده‌تری نسبت به سال‌های گذشته داریم. بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، به‌نشر (در حوزه ادبیات کودک و رضوی)، غرفه «برترین آرزوها» (ویژه جوانان) و پاویون «کتاب رضوی» که به مناسبت دهه کرامت راه‌اندازی شده، از جمله بخش‌های مشارکت‌کننده هستند. در این غرفه‌ها کتاب‌های خطی، متون پیشااسلامی و میراث رضوی همچون قرآن‌های خطی، شاهنامه‌ها و نسخه‌های خطی عهد عتیق و جدید در معرض نمایش قرار گرفته‌اند.
وی ادامه داد: ما اکنون تمرکز خود را بر زیارت متعالی گذاشته‌ایم؛ زیارتی که فقط به حضور فیزیکی در حرم خلاصه نمی‌شود بلکه شامل مراحل پیشینی، حضوری و حتی پس از بازگشت از زیارت است. همچنین از طریق سامانه رضوان و دو وب‌سایت رضوی خدمات فرهنگی و معرفتی ارائه می‌دهیم. زیارت مجازی نیز فراهم شده، ولی عنصر حضور در حرم همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است.
نمایشگاه کتاب امسال گامی بلند در تحقق شعار فرهنگی کشور
معاون طرح و برنامه سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه کتاب تهران نیز گفت: امسال دو سه مزیت نسبت به سال‌های قبل وجود دارد. یکی اینکه تنوع حضور ناشران بیشتر شده است. در واقع ناشرانی که در دوره‌های قبل حضور نداشتند، امسال در غرفه‌ها دیده می‌شوند. به عنوان نمونه، ناشری از مشهد که پنج سال بود در نمایشگاه شرکت نمی‌کرد، امسال حضور دارد و این اتفاق خوبی است و نشان می‌دهد شعار امسال نمایشگاه که «بخوانیم برای ایران» است، با تلاش مسئولان نمایشگاه تا حد زیادی محقق شده است.
وی افزود: امسال بخش بین‌الملل نمایشگاه نیز رشد قابل توجهی داشته است. در غرفه‌های محصولات فرهنگی بین‌المللی که در کنار سرای گفت‌وگو حضور دارند، شاهد تنوع فرهنگی بیشتری هستیم. این حضور فرهنگی در سال‌های پیش کمتر به چشم می‌آمد. اکنون شهروندان، کتاب‌خوانان، استادان و محققان ایرانی می‌توانند بهتر با دستاوردهای فرهنگی منطقه و بین‌المللی آشنا شوند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به انتخاب کشور عراق به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه اظهار کرد: این انتخاب بسیار مهم است، چراکه بیشترین مهمانان بین‌المللی ما از کشور عراق هستند و بیشترین رفت‌وآمد ایرانی‌ها، به‌ویژه محبان اهل بیت نیز به عراق است؛ به‌ویژه در مراسم اربعین و زیارت عتبات. اما این تعاملات بیشتر زیارتی بوده و کمتر جنبه فرهنگی و هنری داشته است. این نمایشگاه می‌تواند نقطه آغاز تعاملات فرهنگی جدی با عراق باشد. این درحالی است که وزیر فرهنگ عراق در دیدارهای خود پیشنهادهای خوبی برای همکاری بین ناشران ایرانی و عراقی مطرح کرده است.
مروارید ادامه داد: در حوزه بین‌الملل، طرح‌هایی مانند فلوشیپ و ترجمه معکوس آثار ایرانی به زبان‌های خارجی، به‌ویژه عربی و انگلیسی، از اقدامات مؤثر هستند. اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند این طرح‌ها را به نتیجه برساند، می‌توان امیدوار بود که ادبیات، رمان، کتاب‌های اندیشمندان و نظریه‌های علمی دانشگاهیان ما به زبان‌های مختلف ترجمه شوند. به‌ویژه در حوزه علوم انسانی و اجتماعی که نیاز جدی ماست و می‌تواند به تحقق مواجهه بین‌فرهنگی کمک کند که هدف اصلی این نمایشگاه است.
معاون آستان قدس رضوی درباره حضور این نهاد در نمایشگاه کتاب تهران، گفت: آستان قدس در شبستان و غرفه عمومی حضور و امسال نیز حضور پررنگی دارد. همچنین انتشارات «به‌نشر» که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، به‌ویژه ادبیات رضوی فعالیت می‌کند و جوایز ملی نیز دریافت کرده، با آثار جدید حضور فعالی در نمایشگاه دارد.
وی افزود: در بخش بین‌الملل نیز آثار ترجمه‌شده به زبان عربی و انگلیسی عرضه شده‌اند. غرفه «برترین آرزوها» که مربوط به مؤسسه جوانان آستان قدس است، با هدف برگزاری رویدادهای اجتماعی و بررسی نیازهای قشر خاص طراحی شده و فضای مناسبی برای حضور طبقه متوسط و طبقه خاکستری ایجاد کرده است.
مروارید همچنین با اشاره به دهه کرامت گفت: امسال با توجه به تقارن نمایشگاه کتاب با دهه کرامت و سومین روز نمایشگاه که مصادف با میلاد امام رضا (ع) است، غرفه «پاویون کتاب رضوی» برای نخستین بار راه‌اندازی شده است. این غرفه با هدف معرفی زیارت با روش‌های فرهنگی و هنری به کتاب‌خوانان، میراث رضوی را از جمله نسخه‌های خطی قرآن، کتب عهد عتیق و جدید، متون پیشااسلامی، شاهنامه‌های خطی، نفائس رضوی، موقوفات و هنر رضوی به نمایش گذاشته است.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: در این غرفه همچنین جشنواره کتاب رضوی و آثار برگزیده ۱۴ دوره اخیر آن به مخاطبان معرفی می‌شود. امید داریم برپایی این غرفه در سال‌های آینده نیز ادامه پیدا کند و تبدیل به پایگاهی برای معرفی فرهنگ زیارت و معارف رضوی شود.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردبیهشت شروع شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) برپا خواهد بود. این رویداد به‌صورت مجازی نیز در book.icfi.ir درحال برگزاری است.
